Recensie Tot de laatste
door Paul Gastine & Jerome Felix

Naar de harde kaft van Tot de laatste wordt het vermoedelijk hard zoeken. Het album was bij voorintekening al volledig uitverkocht.
Uitgever Saga stelde de verschijningsdatum uit om meer exemplaren te kunnen drukken, maar ook die waren bij voorintekening al helemaal op.
Het is de zoveelste recente western in harde kaft die op raakt nog voor de boeken de winkels goed en wel hebben bereikt.
Gelukkig voorziet Saga in een softcover, en deze keer blijkt dat die snelle uitverkoop van de harde kaft een gegronde reden had.

Tot de laatste is een zeer verrassende western.
Om te beginnen speelt het verhaal zich af als het tijdperk van de cowboys haar einde nadert.
Cowboys: je denkt al gauw aan de gevechten die ze (al was het maar in je fantasie of met je plastic figuurtjes) met de Indianen voerden, maar cowboys waren geen soldaten of strijders: het waren herders. Koeien-herders die de kudde's door het enorme Amerika vervoerden. Van het grasland waar ze graasden naar de plek waar ze verwerkt werden tot biefstukken.
Maar dan komt de trein, het spoor. De koeien gaan voortaan op transport over de rails en de cowboys komen zonder werk te zitten.
Koeienman-in-hart-en-nieren Russel ziet het aankomen en heeft een plan: hij wil een ranch gaan beheren. Samen met Bennett – de zoon van een overleden vriend waar Russell zich over ontfermd heeft – en met voorman Kirby als vennoot.
Het loopt anders.
Het loopt zelfs heel vreemd. Zo vreemd dat je als lezer even niet begrijpt waarom Russell zich zo... zo ón-Russell-achtig gedraagt.

De zeventig pagina's die schrijver Jérôme Félix (De erfenis van de duivel, Hollywood boulevard, Een stap naar de sterren) de tijd neemt voor zijn vertelling worden ten volle benut en waar westerns nogal eens een voorspelbaar patroon volgen: deze zag ik niet aankomen.
Ook het einde (de epiloog eigenlijk) is van een niet alledaagse schoonheid.
Tuurlijk is er geweld, worden er geweren en pistolen afgevuurd en vallen er doden. Maar het is allemaal nét effe anders dan anders.
Voeg daarbij het verfijnde en gedetailleerde tekenwerk van Paul Gastine (De erfenis van de duivel) en ineens is het niet meer zo onbegrijpbaar dat niemand naast dit prachtige album wilde vissen.
Wacht maar niet te lang, voor hetzelfde geld is deze soft-cover ook in een vloek en een zucht uit de schappen verdwenen...

(Hans Hartgers)

Interesse? Koop het album hier!