naar Japan transporteerde werd getorpedeerd en zonk. Burki overleefde de aanslag en werd door een Japanse walvisvaarder uit zee opgepikt.
Hij ontsnapte aan de dood, maar niet aan de dwangarbeid en werd gevangen gezet in een werkkamp bij Nagasaki. Twee jaar later viel vlak bij dat kamp op 9 augustus 1945 de bom...
Wonderbaarlijk genoeg kwam Burki er ook deze keer vrijwel zonder kleerscheuren vanaf.
Ik zei het al, een taaie.

Burki's verhaal is al bijzonder genoeg, maar wat het helemaal interessant maakt is dat hij in de periode 1942-1943 tekeningen maakte, die het dagelijkse leven in het Jappenkamp illustreerden. Bij zijn vertrek naar Japan begroef hij een kleine honderd tekeningen in de grond, waar ze na de oorlog onbeschadigd teruggevonden werden. Charles schreef er wat begeleidende teksten bij en in 1979 verscheen het boek: 'Achter de Kawat'. Het is nu door uitgeverij Xtra herdrukt.

Aanvankelijk is de toon bijna luchtig. Met veel humor beschrijft Burki de vindingrijkheid van de gevangenen die met op de vuilhoop gevonden rommel allerlei handige apparaatjes in elkaar knutselen. Langzamerhand sluipt het venijn echter het boek binnen. Als Charles 'overgeplaatst' is krijgt hij bijna geen gelegenheid om nog tekeningen te maken. Het anekdotische verdwijnt en het boek wordt steeds grimmiger en indrukwekkender.
De tekeningen van Charle Burki – een professioneel illustrator en schilder – zijn mooi en gevariëerd en schetsen met de spaarzame tekst een perfect beeld van een onderbelichte periode in de Nederlandse geschiedenis.
Echt een stripboek is 'Achter de Kawat' niet, maar we mogen blij zijn dat Burke én zijn tekeningen het geluk hebben gehad de oorlog te overleven...

 

(HH)

 

Recensie II

Charles Burki was tijdens de oorlog in Indië geïnterneerd door de Japanners. In het kamp maakte hij talloze tekeningen van de situatie die hij, toen hij moest verkassen naar een ander kamp, zorgvuldig verpakt begroef onder een toegangspoortje. De Japanners liepen er dagelijks nietsvermoedend over heen. Onderweg naar zijn nieuwe kamp bij Nagasaki in Japan wordt zijn schip getorpedeerd.
Japanse begeleidingsschepen nemen wel Japanse drenkelingen op maar buitenlanders schoppen ze terug in zee. Wonder boven wonder overleeft Burki doordat hij 10 dagen later alsnog wordt opgepikt door een Japanse walvisvaarder. De bemanning is duidelijk menselijker dan hun militaire landgenoten. In Nagasaki overleeft Burki op miraculeuze wijze de atoombom.
De tekeningen zijn werkelijk prachtig. Soms wat cartoonesk maar altijd schijnt de harde realiteit daar doorheen. Ook de tekst is humoristisch luchtig als je het afzet tegen de verschrikkingen die ze moesten doorstaan. Het verslag van de aanval met de atoombom is zonder meer indrukwekkend. In korte nuchtere bewoordingen beschrijft Burki de chaos en ellende die hij om zich heen zag.
Een must voor iedereen die in de oorlog geïnteresseerd is temeer omdat er geen of nauwelijks foto's of afbeeldingen bekend zijn van de Japanse kampen. Dit was ten strengste verboden en de overtreder wachtte de zwaarst mogelijke straf.

(FTH)