Recensie Yossel HC 19 april 1943 door Joe Kubert
Joe Kubert is in 1926 geboren in Polen in een Joodse familie en was dus een tiener toen de naziterreur door zijn thuisland raasde. Het moest er wel een keer van komen dat hij zijn oorlogsherinneringen aan het papier ging toevertrouwen.
Het resultaat is het indrukwekkende Yossel uit 2003 (Kubert was dus dik in de zeventig toen hij er aan werkte) dat nu in het Nederlands vertaald is.
Maar wacht 'es...
Oorlogsherinneringen? Emigreerde Kubert niet – twee maand oud – met zijn familie naar Amerika?
Klopt. Kubert is zolang hij zich herinneren kan Amerikaan. Een Pools-Joodse Amerikaan, maar niettemin een Amerikaan.
Maar voor hetzelfde geld was de emigratiepoging van Kubert's ouders stuk gelopen. Ze hadden tenslotte al eens eerder tevergeefs geprobeerd Europa te verlaten, toen Joe nog een ongeboren vrucht was.
Het besef dat het allemaal heel anders had kunnen lopen voor Joe heeft hem ertoe gedreven Yossel te maken.
Door de hoge productie en langlopende reeksen van de Amerikaanse strips zijn ze aan de overkant van de grote plas voortdurend op zoek naar nieuwe verhalen rond hun superhelden en het is dan ook niet vreemd dat ze op het idee kwamen er alternatieve universums en What If?'s bij te slepen.
Batman in Houdini's tijd, daar zit wel een verhaal in.
Wat als Spiderman niet gebeten was door een spin, maar door een slang? Ik noem maar wat.
Al hun creatieve out-of-the-box-denken heeft een aantal interessante, maar ook veel middelmatige verhalen opgeleverd.
Yossel is de meest verrassende en beste What If? die ik ken en draait rond de vraag:
What if Joe Kubert had stayed in Poland?
Dan was het zeer zeker slechter met hem afgelopen. In zijn voorwoord prijst hij zich dan ook gelukkig. Maar één ding is zeker: Kubert was zijn levenslot tegemoet gegaan met het tekenpotlood in de hand.
Yossel vertelt het verhaal van een alternatieve Joe Kubert wiens zijn ouders en zusje weggevoerd worden door de Nazi's.
Niemand weet waar naartoe of wat er met hen gebeuren zal. Yossel mag blijven in de ghetto van Warschau, omdat hij zo goed tekenen kan en daarmee de Nazi's vermaakt.
Kubert maakt gebruik van een uit het kamp ontsnapte gevangene om het héle verhaal te kunnen vertellen, zodoende krijgt Yossel te horen wat er met zijn familie gebeurd is en ook de lezer blijft niets van de gruwelijkheden bespaard.
Hoewel het een ongelijke strijd is die ze onmogelijk kunnen winnen besluiten een aantal ghetto-bewoners dat ze zich niet zonder slag of stoot gewonnen willen geven. Dat de Nazi's niet zullen rusten voor ze alle joden in het ghetto dood zijn, is hen door de verhalen van de ontsnapte gevangene duidelijk geworden en dus hebben ze feitelijk niets te verliezen. Ze besluiten térug te vechten!
Goed verhaal van Kubert, die we hier in Europa voornamelijk kennen van Tarzan en Sgt. Rock. Zijn tekentalent is immens en zijn lijnvoering oogt bedrieglijk eenvoudig. Voor Yossel – dat hij aanvankelijk ook wilde gaan inkten – heeft hij besloten dat laatste achterwege te laten.
Wat je voorgeschoteld krijgt zijn z'n schetsen. Met trefzekere halen van zijn potlood zet de veteraan het verhaal van Yossel op papier.
Aanvankelijk is het te zien dat Kubert van plan moet zijn geweest de schetsen later uit te werken, maar verderop in het verhaal vindt hij met die schetsen zijn vorm en wordt deze manier van werken er eigenlijk alleen maar krachtiger en veelzeggender op.
Een strip waar je je ongemakkelijk van gaat voelen, maar dat betekent bij een strip over de vernietigingskampen dat Kubert een meesterwerk heeft afgeleverd.
En hoewel niets van dit alles werkelijk gebeurd is, hád het kunnen gebeuren en is het verhaal in tenminste één opzicht autobiografisch:
Joe deelt zijn obsessie en onuitputtelijk fascinatie voor het tekenen met zijn alter ego Yossel.
Yossel is evenzeer een gruwelijke historisch relaas als een ode aan het potlood...
(HH)
Interesse? Koop het album hier!