Recensie De familie Doorzon 1 t/m 4
door Prutswerk (Wim Stevenhagen & Gerrit de Jager)

Onder de 'prestigieuze' naam Prutswerk maakten Wim Stevenhagen en Gerrit de Jager in de vijf jaar tussen 1977 en 1982 een enorme hoeveelheid strips. Een groot deel daarvan verscheen in zwart-wit-albums die het grote publiek nimmer bereikten, maar met hun gagstrip De Familie Doorzon braken ze dan toch echt door.
Begonnen als de maatschappelijk wat realistischer tegenhanger van de al te brave Jan, Jans en de kinderen voelden de heren met deze strip over een disfunctioneel doorsneegezin de tijdsgeest perfect aan.
Het waren de jaren van de punk – ook in stripland – waar uitgeverij Espee de ene 'vunzige' strip na de andere lanceerde. De fatsoensrakkers spraken er schande van.

Grappig genoeg was één zo'n fatsoensrakker de hoofdrolspeler van Stevenhagens en De Jager's familiestrip: Pa Doorzon vertegenwoordigde het ouderlijk gezag dat totaal versplinterd was.
Zijn rechtse betogen vonden dan ook weinig weerklank in huize Doorzon. Hij zag de wereld om zich heen naar de verdommenis gaan: Zijn dochter Doortje dook met jan en alleman het bed in, zijn zoon Tonnie viel op mannen, zijn vrouw bedroog hem met een geitenwollensok en zijn woning werd zo grondig verbouwd dat-ie keer op keer instortte.
Hij had die doorzonwoning nooit moeten kopen!
In de allereerste Doorzon-strip staat John Doorzon er dan ook ongeïnteresseerd bij als de rest van de familie laaiend enthousiast de woning bekijkt. Zijn besluit staat vast: De koop gaat niet door.
...Tot hij de buurvrouw ziet!
Een belangrijk onderdeel van de Doorzon-saga bestaat uit John's pogingen de buurvrouw te begluren of zelfs in haar bed te belanden. Dat mislukt natuurlijk faliekant. De enige die iets bij de buurvrouw voor elkaar krijgt is nota bene Doorzons tienerzoon Ronnie...

Sex speelt een grote rol in de Doorzon strips, het was – zeker voor die tijd – op 't randje, maar toch heeft Doorzon meer te bieden dan goedkoop amusement. Zeker met de eerste delen leveren Stevenhagen en De Jager kritiek op de maatschappij. Alle heikele punten komen aan bod en ze gaan geen taboe uit de weg.
Misschien juist daardoor is de Familie Doorzon ook vandaag de dag eigenlijk nog verrassend actueel. Toegegeven: macrobiotische therapeuten in een lelijk eendje komen in het huidige straatbeeld nauwelijks meer voor, maar veel van de clichées die de heren Prutswerk voor het voetlicht brachten zijn nauwelijks veranderd in de afgelopen vijfendertig jaar.
De Jager en Stevenhagen werden om meerdere redenen 'smeerkezen' genoemd, niet alleen de inhoud van hun strip gaf aanstoot, ook de tekeningen vond men maar slordig en niet netjes.
Dat valt achteraf beschouwd wel mee. Mij valt op dat de strip vanaf het begin eigenlijk fraai getekend is. Een heel eigen stijl, die zonder al te veel poespas op papier gekwakt lijkt te zijn en waar de heren zelf veel plezier aan beleeft lijken te hebben. Het oogt rommelig, maar wie de allereerste Doorzon pagina bekijkt ziet dat hun strip qua tekenwerk merkwaardig compleet is: Ze tekenen auto's, interieurs, zelfs complete huizenblokken in vogelperspectief, daar moet je toch wel wat voor kunnen...

In vierde het album Doodzonde werd niet alleen de (eerste) buurvrouw ten grave gedragen, ook Prutswerk legde het loodje. Wat volgde was een echte boedelscheiding, de stripseries werden – net als de kinderen bij een echte scheiding – verdeeld tussen de ouders.
Gerrit de Jager hield De familie Doorzon en Roel en zijn beestenboel.
Het kan natuurlijk zijn dat De Jager sowieso al meer werkte aan die laatste twee strips; dat is altijd moeilijk te onderscheiden bij strips waarbij de verdeling van de werkzaamheden niet strikt die van tekeningen en scenario is. Ik weet ook nooit wat bij Heinz door Windig werd getekend en wat door De Jong, of waar Dupuy of Berberian nou verantwoordelijk voor waren bij Meneer Johan.
Bij Doorzon kun je 't enigszins zien aan de voeten van de figuren: Hebben ze enorme driehoekige schoenen aan, dan zijn die getekend door Stevenhagen...
Binnenkort verschijnt er een autobiografie* in stripvorm van Gerrit de Jager over Doorzon en – met name – zijn samenwerking met Wim Stevenhagen. Misschien dat daarin onthuld gaat worden wat er precies gespeeld heeft tussen de twee stripmakers, want over het uiteengaan van Prutswerk is weinig naar buiten toe bekend geworden.
De Jager zette Doorzon voort en voerde het naar grote hoogte. Op zijn eentje wist hij nog een heel stel albums de kwaliteit hoog te houden, daarbij het tekenwerk steeds verder abstaherend. De Espee-albums (1 t/m 8) zijn geniaal, de volgende delen zijn nog steeds prima, maar zo rond nummer 15 begint het in te zakken en valt De Jager in herhaling. Hij nam dan ook erg veel hooi op zijn vork. In zijn hoogtijdagen publiceerde hij een stuk of zes strips tegelijk, waaronder arbeidsintensieve dagstrips.
Doorzon stopte halverwege de jaren '00 na vijfentwintig jaar, ruim dertig albums en talloze specials, pokkeboekjes en vakantieboeken. De strip wordt nauwelijks gemist, want de koek was behoorlijk op.
De Jager had er uit gehaald wat erin zat.
Stevenhagen bleef ook strips maken, maar het succes bleef uit. Uiteindelijk sprokkelt hij voornamelijk zijn brood bij elkaar met reclame-strips.
Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat Wim Stevenhagen toentertijd een beetje aan het kortste eind trok.
Hij bleef achter met de stripreeksen Bert J. Prulleman en Han en Hanneke.
Wie zegt u?
Inderdaad...

(HH)

*De hierboven genoemde autobiografische strip van Gerrit de jager is inmiddels verschenen.
Evenals een bundeling van de eerste vier Prutswerk-Doorzon-albums.

Al het prutswerk van Prutswerk

Bert J. Prulleman 1 1983	Familie Doorzon 1 1981	Familie Doorzon 2 Geloof, hopen liefde 1982
Familie Doorzon 3 Het geslacht Doorzon 1982	Familie Doorzon 4 Doodzonde 1983	Familie Doorzon vakantieboek* 1982
Gevelvut's Doorzon vakantiealbum* 1983	Doorzon's comple- te karavan gids* 1984	Doorzon Uitkleedboek 1983
	Wordt tijd dat ik reis, Het 1982	Han & Hanneke 3 Ouwe koeien 1984
Ironische man, De 1980	'k Wist niet dat ik het onder mij had 1982	'k Wist niet dat ik het boven mij had 1986
Prut Pruts private kreye 1 Mooiste momenten 1982	Prut Pruts private kreye 2 Oproerkreyers! 1984	Roel en zijn beestenboel 1 1981
Roel en zijn beestenboel 2 Schieten bokken 1982	Roel en zijn beestenboel 3 Knoeiboel 1984	Roel en zijn beestenboel 4 Kouwe drukte 1984

Familie Doorzon bundeling
deel 1 t/m 4 in zwart-wit
(alle Prutswerk-albums)