Recensie Clifton 1 t/m 9
door Turk & De Groot

Wij 'hadden' vroeger thuis de leesmap, met daarin elke week de Kuifje. Eén van mijn favoriete strips daarin was Clifton. Thorgal – bijvoorbeeld – stond er ook in, maar daar vond ik toen niet zoveel aan.
Boy... of je smaak ook kan veranderen!
Met de grote hoeveelheid oude stripreeksen die momenteel in bundelingen opnieuw op de markt gebracht worden vroeg ik me af of Clifton zo'n heruitgave eigenlijk waard zou zijn...
Er was maar één manier om daarachter te komen: er een zondagmiddag aan opofferen.
De serie Clifton werd bedacht door Raymond Macherot (Snoesje, Chlorophyl), die maakte slechts drie albums in de Collectie Jong Europa (gebundeld in Clifton Speciaal) en gaf er toen de brui aan.
Jo-El Azara (Taka Takata) nam de reeks voor één deel over (De duivelse dwergen) alvorens op zijn beurt de pijp aan Maarten te geven.
De strip werd eigenlijk pas echt op poten gezet door het duo Turk & De Groot (Robin Hoed, Leonardo).
Zij ontwikkelden het karakter van Clifton. Macherot had hem al knorrig gemaakt, maar Turk & De Groot legden hem de zo typische Engelse repressie op: Clifton – lichtgeraakt en ongeduldig – mag zijn emoties niet tonen, want hij is immers op-en-top gentleman!
Daardoor wordt het contrast tussen zijn ongecontroleerde woedeuitbarstingen en het maximale vertoon van emotie dat bij een echte gentleman getolereerd wordt – het optrekken van een wenkbrauw en hoofdschuddend 'tut-tut-tut' mompelen – des te groter. En ligt niet de kracht van de grap in de overdrijving? In die zin is Clifton een slapstick-strip, maar Turk & De Groot – die eigenlijk meer van de gags en korte strips waren dan van de lange verhalen – hebben zichzelf ook qua scenario's overtroffen met hun eerste albums van Clifton.


Hun eerste lange verhaal (de verhalen werden bij de album uitgave enigszins door elkaar gegooid, we hanteren hier de volgorde van ontstaan) De lachende dief werd nog geschreven door routinier Greg. Een bende zeer brutale misdadigers kondigt haar geplande overvallen aan. Ondanks die waarschuwingen slaagt de politie er niet in de overvallen te verijdelen. De dieven (en daarmee de scenarist) gaan uitgekiend te werk en weten de lange arm van de wet steeds een stapje vóór te zijn. De politie tast in het duister en verdenkt op een gegeven moment zelfs gepensioneerd Scotland Yard-man en amateurdetectvie Clifton, die immers bij alle overvallen ter plaatse was.
U zult begrijpen dat zelfs de Britse flegmatiek niet tegen een dergelijke verdenking opgewassen is en dat Clifton volledig door het lint gaat.
Greg maakt gebruik van een gegeven dat ook in een Hitchcockfilm gebruikt werd (kluiskrakers die de boel misleiden) en dat wordt keurig tot grapje verwerkt als Clifton – na de zaak tot een goed einde gebracht te hebben – mompelt: 'Misschien is dit onderzoek wel iets voor een goede film. Ik zal het er eens met Alfred over hebben.' Ondertussen heeft de lezer zich geen moment verveeld en verrast het scenario ook vandaag de dag nog door haar originaliteit.


Geheel op eigen kracht wagen Turk & De Groot zich aan een tweede lang avontuur Alias Lord X.
Een geduchte misdadiger Tyke wordt uit de gevangenis bevrijdt door Lord X, die verdacht veel blijkt te lijken op de Britse kolonel!
Tyke maakt deel uit van het team van Brains, die een grote slag wil gaan slaan die elk van zijn medewerkers een eigen sleutel moet opleveren die past op een Zwitserse safe, en haalt Lord X over zich aan te sluiten bij Brains' bende. Dat is natuurlijk precies waar Clifton op gehoopt had.
William Poacher, een collega-speurneus, zakte namelijk op een avond bij Clifton in de gang zwaar gewond in elkaar en Clifton besloot ter plekke diens onderzoek af te ronden. Het verhaal lijkt een doorsnee-detective te worden, maar op het eind schudden Turk & De Groot een twist uit hun mouw die hen waardige opvolgers van Greg maakt.

Het derde album Sir Jason is een aardige strip over een geheim agent in opleiding die niets dan goede cijfers haalt, maar van angst bevriest als er gevaar dreigt. Niet handig voor een toekomstig MI5-medewerker. Clifton helpt hem zijn angst te overwinnen, maar dat wil niet zeggen dat MI5 er veel mee opschiet. Mooie scène waarin Clifton teveel drinkt in de pub, maar zijn flegmatisme het wint van zijn dronkenschap. Qua verhaal echter een stapje terug...


In Dear Mr. Wilkinson gaat het met scenarioschrijvers De Groot & Turk weer de goede kant op. In Londen werden in één nacht zes brandkasten als door een reuzenhand uit de muur gerukt, zonder ook maar een spoor van de dader of een voetafdruk in het stof. Tegelijkertijd maakt Clifton kennis met de 'grote' Mr. Wilkinson, die zo te zien niet meer meet dan 1 meter 30. Hij is telekinist en verplaats voorwerpen door mentale kracht. Eén en één is twee? Hm... niet helemaal.
Maar Clifton maakt meer 'vrienden', zo langzamerhand vullen Turk & de Groot hun strip met wederkerende figuren, waar Clifton zich voortdurend aan loopt te ergeren en dat levert leuke running gags op. Zijn huishoudster en de beste kokkin van het Koninkrijk Miss Partridge, een hele horde incompetente politiecommissarissen en overijverige straatagenten als Sergeant Strawberry die steevast opduiken als Clifton – in een onderzoek verwikkelt – even snel zijn auto wil parkeren.

Met hun vijfde album 7 Dagen om te sterven zijn Turk & De Groot op de toppen van hun kunnen. Met dit album en het volgende leveren ze de beste Clifton-strips tot op heden.
De vooruitgang is ook bij MI5, de Brits geheime dienst, niet te stuiten. 'Lichamelijke uitschakeling' wordt tegenwoordig door computer Betty geregeld. De Yard maakt zich namelijk niet schuldig aan moord, zoals buitenlandse geheime diensten dat wel doen, dat zou on-Brits zijn.
Zij prefereren 'lichamelijke uitschakeling', een eufemisme dat Clifton aan de lijve mag gaan ondervinden als Betty 'per ongeluk' opdracht geeft Clifton te elimineren. Een eenmaal gegeven opdracht is niet in te trekken en zal – hoe dan ook – uitgevoerd worden. Bínnen zeven dagen!
Clifton heeft dus 7 dagen om te sterven, maar geeft zich natuurlijk niet zomaar gewonnen.
Erg goed verhaal, veel actie en een verrassend einde.


In Hartkloppingen zit één van de bloedstollendste scènes die ik ooit in een karikaturale strip zag.
Een bende pleegt moorden door hun slachtoffers te injecteren met een hallucinaties opwekkend middel dat zulke gruwelijke beelden tevoorschijn tovert dat het onvermijdelijk tot een hartaanval leidt. Clifton valt in handen van de schurken en wordt geïnjecteerd.
Er is één oplossing: Hij heeft een flesje chloroform in zijn gevechtsuitrusting, als hij zichzelf kan bedwelmen tot het middel uitgewerkt is maakt hij een kans. Hij wordt echter ernstig gehinderd door een verkeersagent en het dopje dat niet van het flesje wil.
Turk & De Groot leven zich uit in een grafisch horrorfestijn (zie plaatje) en weten de wanhoop en de afschuw – ondanks de grappige tekenstijl – die Clifton moet voelen heel prachtig op papier te krijgen. De prop watten met de chloroform verandert in een hand vol maden!
Scary shit, zeker toen ik het pakweg vijfendertig jaar geleden voor het eerst in Kuifje las.

Turk & De Groot zouden nog drie Clifton-albums maken: Een panter voor de kolonel waarin Clifton zéér tegen zijn zin lijfwachtje moet gaan spelen voor een Arabische sjeik; Week-end om te doden waarin hij een soort Agataha Christie op sleeptouw neemt en Kidnapping waarin twee van de padvinders uit Zingende Reiger's (da's Clifton's scoutsnaam) scoutinggroep worden ontvoerd.
Aardige albums, maar het heilige vuur ontbreekt en Turk & De Groot nemen steeds meer hun toevlucht tot grapjes en – wat erger is – Clifton's woede-uitbarsting worden niet meer gerelateerd aan zijn Britse stiff upperlip. Het wordt een beetje een trucje en de slapstick wordt niet meer ondersteund door die vindingrijke verhaalvondsten uit de eerste albums.
De serie wordt overgenomen door Bedu en blijft heel aardig om te lezen, maar de hoogtijdagen zijn voorbij en na in totaal 24 albums (waarvan twee niet in het Nederlands vertaald) wordt de serie gestaakt.
Tja... probeer nog maar eens een originele detective te schrijven, nu het genre zo uitgemolken is.
Toch schijnt de uitgever Clifton te willen gaan vervolgen. Ze hebben stripschrijver Zidrou (Nieuwe avonturen van Rik Ringers) erop gezet en eerlijk gezegd zie ik die er wel voor aan dat hij Clifton weer terug kan brengen naar de top.


Een Franse strip die zich in Engeland afspeelt biedt vele mogelijkheden tot grappenmaken die door Turk & De Groot volledig benut worden. Regelmatig is er iemand geshockeerd door het idee dat hij of zij kikkerbilletjes of slakken zou eten of heet een stuk gereedschap een 'nationale sleutel', elders in de wereld bekend als 'Engelse sleutel'. Ook qua beeld is het karakteristieke Engeland interessant en Turk & De Groot brengen het prachtig in beeld tot aan de 'White Cliffs of Dover' toe. Het helpt natuurlijk ook dat ze Clifton in een rode MG laten rondrijden!
Maar het interessantst is dat zij erin slaagde hun Clifton-albums een ondefinieerbaar sfeertje mee te geven dat ze net iets uit tilde boven de gemiddelde humoristische avonturenstrip.
Clifton door Turk & De Groot; 9 albums, waarvan 6 zeer de moeite waard en drie heel aardig. Dan slaat de balans toch ruim door naar de goede kant.
Al zag ik toen nog niet de kwaliteit van Thorgal in; wat Turk & De Groot met Clifton deden heb ik destijds wel degelijk op waarde geschat: Clifton is ouderwets goed!

(HH)

Interesse? Koop het album hier!