Recensie Heer Bommel & Tom Pes 53 - Erger kan het niet worden HC
Marten Toonder

Een veelgehoorde klacht waar het Bommel-uitgaven betreft is het postzegelkleine formaat waarop de tekeningen zijn afgedrukt. Marten Toonder vond zichzelf een striptekenaar, geen illustrator en je zou dus denken dat zijn illustraties meer ruimte verdienen dan ze doorgaans krijgen. Het ligt voor de hand de schuld hiervan bij de uitgever te leggen, maar dat is niet helemaal terecht.
In het begin experimenteerde de uitgever van de Bommelverhalen met boekjes van allerlei formaat; geen daarvan werd een verkoopsucces en dat terwijl de strip het in de kranten zo goed deed. Ten einde raad bracht men in 1967 Bommel onder in de reeks Literaire Reuzenpockets van de Bezige Bij. Een schot in de roos, de reeks werd een succes, maar door het formaat van de reeks kwamen de plaatjes wel erg in de verdrukking. En passant werd Toonder ingelijfd bij de literatuur en de stripliefhebber had het nakijken. U hebt het dus min of meer aan uzelf te danken, of aan uw ouders...
Om aan het niet aflatende gezeur van de stripminners tegemoet te komen gaf de Bezige Bij één pocket uit op een groot formaat, waarbij de tekeningen op het formaat afgedrukt werden waarop ze ook getekend werden. Het boek Met uw welnemen was meteen op afstand het mooiste Bommelboek, alleen wat onhandig te hanteren.

Diezelfde truc herhaalde de Bezige Bij in 2008 met een hele grote uitgave van Laat dat een les zijn, een deeltje uit de hernieuwde Bommel-reeks. In deze reeks zullen alle Bommelverhalen uit de Literaire reuzenpockets heruitgegeven worden, in de juiste volgorde en op liggend formaat. De plaatjes zijn daarmee eindelijk waardig afgedrukt. Ter completering zijn er 12 gelijkvormige boekjes uitgebracht met de oudere Tom Poes verhalen. Marten Toonder hield tijdens zijn leven publicatie hiervan zoveel mogelijk tegen omdat hij de strips niet goed genoeg vond. Dat klopt ook wel, Toonder moet in deze vroege avonturen duidelijk zijn draai nog vinden.
De Tom Poes reeks is inmiddels voltooid, die van Heer Bommel (48 delen) loopt nog en er verschijnen 6 deeltjes per jaar. Vreemd genoeg is men in de achterste regionen begonnen.
Zojuist zijn er weer drie verschenen. Waaronder één met wat mij betreft de mooiste titel van de hele reeks. ‘Erger kan het niet worden’ bevat twee verhalen uit de latere avonturen van Heer Bommel en Tom Poes. Verhaal 162 en 163. De reeks is hier al over het creatieve hoogtepunt heen, maar met name het tweede verhaal De andere wereld is toch interessant omdat De andere wereld het verhaal was dat in 1982 werd uitgegeven als Nationaal Boekenweekgeschenk. Na alle grote Nederlandse literatoren werd er nu ineens een stripboekkie uitgedeeld? Het zorgde ervoor dat Nederland anders tegen Heer Bommel en Tom Poes aan ging kijken en baande de weg voor – god betert – Bommel op de literatuurlijst Nederlands…
In De Toekomer ontmoeten we een figuur uit een andere Toonder-strip die tijdelijk bij Bommel gedetacheerd is: Joris Goedbloed uit de Panda-strip. Tegenwoordig zouden we het een cross-over noemen. Het werkt ook in deze setting. Mevrouw Troggel, die een betere toekomst wil voor haar kinderen die niet van gisteren zijn, ziet hem voor een Toekomer aan, maar Joris is van plan Bommel zoveel mogelijk geld uit de zak te kloppen.
In De andere wereld wordt Rommeldam overspoeld met vluchtelingen. Ze zijn op zoek naar een andere, betere wereld, waar de dubloenen op straat liggen. Hoe komen ze aan die wijsheid en hoe kan het dat ze Heer Bommel lijken te kennen? Daar heeft Kwetal de Breinbaas iets mee uit te staan...

Het heeft veertig jaar geduurd, maar eindelijk is (komt) er nu een betaalbare editie met alle Bommelverhalen en tekeningen op acceptabel formaat.
Goed werk!

(HH)