Recensie Jan van Haasteren
van striptekenaar tot puzzelfenomeen HC

Jan van Haasteren was ooit één van 's Neerlands meestgevraagde striptekenaars...
Begin jaren zeventig tekende hij voor Pep, Sjors, Jippo én Donald Duck.
Alle grote Nederlandse stripbladen dus.
Toen Pep & Sjors opgingen in Eppo werd het langzaamaan minder met de belangstelling voor zijn werk. Hij ging gedeeltelijk 'ondergronds' en was mede oprichter van het satirische tijdschrift De Vrije Balloen tot ook dat ter ziele ging.
Hij maakte nog een tiental jaren strips voor de KRO gids en daarna verloor de stripwereld hem definitief aan de reclame – en later de legpuzzels.
Als mensen hem heden ten dage kennen zal het daarvan zijn– hij staat al jaren exclusief onder contract bij Jumbo en tekende stápels puzzels voor ze.
Ik vermoed dat veel van de kopers van de stoeptegel Jan van Haasteren van striptekenaar tot puzzelfenomeen verbaasd zullen opmerken: 'Gut, maakte die strips, jôh?'


Voor de stripliefhebber is er veel te genieten in het boek dat zijn dochter Saskia en haar man voor hem samenstelden.
Naast een een flinke hoeveelheid reclame- en puzzelwerk wordt vrijwel ál zijn stripwerk er in aangestipt.
En dat werd wel eens tijd!
Veel albums leverde zijn stripcarrière niet op... Een paar zwart-wit albums van Baron van Tast tot Zeveren, al meer dan 45 jaar oud en nog steeds zijn meest tot de verbeelding sprekende reeks. Het hing een beetje van de scenarist af (Van Haasteren schreef vrijwel nooit zelf de teksten en aan Van Tast werkten diverse schrijvers mee), maar de hallucinerende baron op z'n best is ook vandaag de dag nog zeer lezenswaardig. De strip zit vol gekke toestanden en ook in het tekenwerk leefde Van Haasteren zich uit. Overal handjes en benen die uit het niets lijken te komen, haaievinnen die door de grond komen aanklieven, fietsers die de natuurwetten geweld aandoen, etc. etc.
De basis voor de latere gekte in zijn puzzels was hier al nadrukkelijk aanwezig.
Een strip over de zinsbegoochelingen van een knettergekke edelman zou waarschijnlijk tegenwoordig niet eens meer gepubliceerd worden, maar leverde wel een aantal gevatte en ingenieuze stripverhalen op. Begin jaren zeventig kon in Pep álles. Wat de creatieve vrijheid betreft zijn we achteruit geëvolueerd, lijkt het wel: Van Haasteren stipt zelf in dit boek aan dat een figuur als bommenexpert en amateur anarchist Tinus Trotyl vandaag de dag onmogelijk zou zijn. Niet PC.

Uitgeverij Favoriet ging een paar jaar terug enthousiast van start met de Van Haasteren collectie, maar bracht het niet verder dan één deel De Argonautjes, eigenlijk een strip van Dick Matena waarvan Van Haasteren nog één verhaal tekende toen Dick er mee uitgescheiden was.
Eén albumpje van Tinus Trotyl, drie van Sjaak en Oom George en een paar Erik en Opa's, een Vrije Balloen-album en wat werk dat hij voor Toonderstudio's tekende en dan is de koek op wat Van Haasteren's werk betreft. En al deze titels moeten ondertussen in het antiquarische circuit gezocht worden...
Dat zegt wel iets over de statuur van Van Haasteren als stripmaker.


Mijn fascinatie voor Van Haasterens stripwerk begon al vroeg. Ik kreeg wel eens wat striptijdschriften doorgeschoven van mijn oudere neven, waaronder enkele Donald Ducks uit 1974. Daarin stond een strip die op mij als klein manneke een enorme indruk maakte. Oerwouden, gorilla's, een ontdekkingsreiziger en... een blauwe poema! Het verhaal kon ik met die paar losse Duckjes die ik bezat natuurlijk niet volgen, maar de tekeningen sprongen me uit het blad tegemoet. Ik ben inmiddels de gelukkige eigenaar van een box met de twee verhalen van Oom Arie op Safari.
De avonturen die Oom Arie beleeft zijn verwaarloosbaar, maar qua tekenwerk is Van Haasteren hier op zijn best.
Én qua inkleuring! Hij heeft een prachtige hand van aquarelleren en Oom Arie is geheel in ecoline ingekleurd waarbij Jan – á la Wim Lensen – in de achtergronden geen zwartlijnen gebruikt maar de contouren in een iets donkerder kleur dan het voorwerp of de figuur schildert. Prachtige gloedvolle kleuren die door de exotische setting alleen maar sprankelender worden.
Voorbeelden hiervan - en van al zijn andere stripcreaties - zijn te vinden in Jan van Haasteren van striptekenaar tot puzzelfenomeen dat bij gebrek aan fatsoenlijk verkrijgbare stripalbums het enige alternatief is voor wie in 's mans strips geïnteresseerd is.
Het blijft (doorgaans) bij plaatjeskijken, maar op de verhalende kant van het stripmaken lag bij Van Haasterens werk toch nooit zo de nadruk. Hij is vooral een poppetjestekenaar en daar is in het stripgedeelte van dit boek héél veel aandacht voor.
Hoewel hij met die puzzels vele male bekender is geworden vind ik die striptekeningen van hem toch echt véél interessanter...

(HH)

Interesse? Koop het album hier!